Xếp hạng đại học và các khuyến nghị nhằm nâng cao thứ hạng đại học tại Việt Nam là một trong các chủ đề được đưa ra tại Diễn đàn Hà Nội về Khoa học sư phạm và Giáo dục năm 2023 do Trường ĐH Giáo dục,áctrườngđạihọccócầnchạyđuavàobảngxếphạngthếgiớnice vs marseille ĐH Quốc gia Hà Nội tổ chức ngày 27/10.

Chưa nhiều đại học Việt Nam tham gia bảng xếp hạng

Ông Ngô Tiến Nhật, nghiên cứu viên tại Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, cho hay hiện nay có 2 loại bảng xếp hạng giáo dục đại học là xếp hạng tự động và xếp hạng tham gia.

Kể từ năm 2018 – 2019, các trường đại học Việt Nam bắt đầu góp mặt trong các bảng xếp hạng thế giới dưới hình thức đăng ký tham gia. Tuy nhiên theo ông Nhật, từ đó đến nay, số lượng đại học tham gia có tăng nhưng không nhiều.

“Nếu xét trong các bảng xếp hạng uy tín thế giới như QS, THE, ARWU hay THE Impact Ranking… Việt Nam có chưa tới 10 trường được xếp hạng. Điều này có thể do hầu hết các trường đều nghĩ việc xếp hạng thế giới thường rất khó khăn”.

Nhìn các quốc gia trong khu vực như Indonesia, Malaysia, Thái Lan… ông Nhật nhận thấy số lượng trường được xếp hạng khá nhiều. “Với các quốc gia này, xếp hạng không chỉ là xu thế mà còn là hình thức để các trường giải trình với xã hội xem họ đang đứng ở đâu trong khu vực và thế giới”, ông Nhật nói.

Trong số các trường đại học Việt Nam được xếp hạng, nhóm nghiên cứu chỉ ra điểm đánh giá về tỷ lệ giảng viên/sinh viên ở hầu hết các trường đều đang thấp hơn so với nhóm xếp hạng. Lý giải về điều này, ông Nhật cho hay, các trường được xếp hạng của Việt Nam đều quy mô lớn - trên 12.000 người học - nên việc cân đối tỷ lệ này khó hơn so với các trường quy mô nhỏ.

Bên cạnh đó, tỷ lệ người học quốc tế của Việt Nam cũng thuộc top dưới, thấp hơn nhiều so với nhóm trong khu vực. Điều này, ông Nhật giải thích, một phần do đặc thù các chương trình học của Việt Nam vốn dùng Tiếng Việt nên khó thu hút sinh viên nước ngoài.

Tuy nhiên, điểm sáng của giáo dục đại học Việt Nam là uy tín tuyển dụng được đánh giá cao. Điển hình như 2 Đại học Quốc gia vốn có truyền thống lâu đời, đều có uy tín học thuật và mạng lưới nghiên cứu quốc tế tốt.

Các trường cần làm gì nếu muốn tham gia bảng xếp hạng?

Tham gia vào các bảng xếp hạng đại học thế giới, theo ông Nhật, các trường có quy mô đào tạo lớn, đa ngành, đa lĩnh vực sẽ có nhiều lợi thế, bởi hầu hết các bảng xếp hạng đều hướng tới sự cân bằng giữa các lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, y tế, giáo dục…

Tuy nhiên với những trường quy mô nhỏ muốn tham gia bảng xếp hạng cần tập trung tăng năng suất, chất lượng nghiên cứu và chú trọng vào xu hướng quốc tế hoá, ví dụ tuyển dụng thêm các giảng viên quốc tế hoặc các chương trình đào tạo thu hút người học quốc tế.

Bên cạnh đó, với những trường cảm thấy nội lực chưa đủ để tham gia bảng xếp hạng thế giới có thể tập trung vào tham gia xếp hạng theo lĩnh vực.

Theo ông Nhật, các trường tham gia xếp hạng nhưng không nên vị xếp hạng. Bởi lẽ việc xếp hạng thực chất là một phương pháp để đối sánh chất lượng giữa các cơ sở giáo dục đại học trong khu vực và thế giới, giúp các trường biết mình đang đứng ở đâu với thế giới, cơ sở của mình mạnh điểm gì và yếu ở đâu. Vì thế việc tham gia xếp hạng cũng cần được cân nhắc lựa chọn các bảng xếp hạng phù hợp và phải dựa theo năng lực, thế mạnh của trường.

Điều quan trọng sau khi xếp hạng, các trường sẽ sử dụng kết quả như thế nào để nâng cao chất lượng trong cơ sở mình.

“Việc xếp hạng nên có một chiến lược dài hạn, bền vững. Các trường không nên làm sai dữ liệu, phát triển nóng, phát triển thiên lệch. Điều đó có thể gây ra nhiều hệ lụy lâu dài và có thể trở thành “vết gợn” trong quá trình phát triển của nhà trường”, ông Nhật nói.